Filologiya elmləri namizədi Qəzənfər Paşayevin altı illik müşahidə və tədqiqatının nəticəsi olan bu kitab qədim mədəniyyətin beşiyi İraq və iraqlıların dünəni, bu günü, adət-ənənəsi, ictimai həyatı, inkişafı haqqında geniş məlumat verir.

İRAQ NECƏ YAXIN OLUR

Bir Şərq məsəlində məsləhət görülür: «Bir gün dnz-çörək kəsdiyin yerə qırx il salanı ver». Elə isə neçə illər duz-çörək kəsdiyin yeri bütün öııırü boyu unuda bilməyəcəyini deyənləri asanlıqla başa düşmək mümkündür. Bu fikri ınəıı oxuculara təqdim olunan «Altı il Dəclə-Fərat sahillərində» kitabının əlyazmasını vərəqlərkəıı qeyri-ixtiyari xatırladını. Mətbuatımızı ardıcıl izləyənlər lıəmiıı əsərin müəllifini - istedalı aliııı Qəzənfər Paşayevi, yəqin ki, tanımamış deyillər. Onun dövri mətbuatda ədəbiyyatımızın, dilçiliyimizin ümumən mədəniyyətimizin bir sıra məsələləri ilə əlaqədar maraqlı məqalələri, tərcümələri vaxtaşırı dərc olunur; ingilis dilini öyrənənlər üçün yazdığı kitab rəğbətlə qarşılanıb. Bütün bunlarla bərabər, Qəzənfər Paşayevlə uzun illər davam edən qələııı dostluğumuz nəticəsində ıııəndə belə bir fikir hasil olub: onun adı çəkiləndə istər-istəıııəz İraqı xatırlayıram.

Bu, səbəbsiz deyil. Qəzənfər Paşayev «Iraq-Kərkük bayatıları», «Arzıı-Qəııbər dastanı», «Kərkük mahnıları», «Kərkük tapmacaları», «Kərkük atalar sözləri» kimi kitabların toplayanı, tərtibçi və çapa hazırlayanıdır. (Birinci kitab ilk nəşrdə, nisbətən kiçik həcmdə, mərhum xalq şairimiz, əsərə dərin məzmunlu ön söz yazmış Rəsul Rzanın iştirakı ilə hazırlanmışdı. Bu günlərdə oxucular Q.Paşayeviıı toplayıb tərtib etdiyi «İraq-Kərkük bayatılarını iri həcmdə, yeni və gözəl tərtibatda əldə edə bilmişlər).

Müəllif müxtəlif illərdə tərcüməçilik fəaliyyəti ilə əlaqədar İraqda olarkən xidməti işindən əlavə dincəlib istirahət etməli olduğu vaxtı dost ölkənin xalqlarının ictimai lıəyatım, ədəbiyyatını, mədəniyyətini, İraqda yaşayan azərbaycanlıların maddi-mənəvi varidatını böyük həvəslə öyrənməyə, sərf etmişdir. Q.Paşayevin şəxsi arxivində İraqda görüşüb dostlaşdığı çox ağsaqqalın, şairin, gənc ziyalının, ümumən neçə-neçə sadə xalq nümayəndəsinin qiymətli ədəbi-bədii materiallarla zəngin söhbətləri yazılmış lentlər, həmçinin qalın-qalın dəftərlər, nəhayət, məktublar vardır. Ancaq görünür, bunlarııı hamısından dalıa çox ürəyinə, qəlbinə yazıb gətirmişdir. İraqdakı azərbaycanlıların ləhcəsini diqqətli təhlil nəticəsində «Kərkük dialektiııiıı foııetikası» mövzusunda namizədlik dissertasiyası yazıb müdafiə edib. Müəllif bu sahədəki işinə görə kərküklü bir qocadan aldığı ilk mükafatı da oxcusundan gizlətmir: «Get oğlum, yaradan sənə yar olsun! Məııinı dilim uğrunda çalışırsan. Ölsəııı də dil uğranda öləydim» Şübhə etmirsən ki, bu sözləri həqiqətən